قربانیان بی گناه

زیست بوم/ شینا انصاری*: «کودکان»، بی گناه ترین قربانیان آلودگی هوا هستند. آنها در برابر آلودگی هوا بسیار آسیب پذیرند، چون سیستم ایمنی و ارگان های رشدشان هنوز کامل نشده است. کودکان به دلیل تعداد تنفس زیادتر نسبت به بزرگسالان و همچنین قد کوتاه تر، بیشتر در معرض آلودگی های سطحی هوای محیطی قرار می گیرند. پایداری و انباشت آلاینده ها در شرایط وارونگی دما، فلزات سنگینی مانند سرب، نیکل و کادمیوم را به سطوح پایین تری می آورد و کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، بیشتر تحت تاثیر این آلودگی های خطرناک قرار می گیرند. کودکان همچنین به دلیل فعالیت جسمانی و سوخت و ساز بیشتر، مستعد ابتلا به بیماری ها و عفونت های ریوی هستند. خطرات این آلاینده ها در کودکان بسیار جدی تر از بزرگسالان است، چراکه آنها به نسبت وزن خود هنگام فعالیت، نزدیک به پنج برابر یک فرد بالغ هوا وارد ریه های خود می کنند. قرار گرفتن کودکان در معرض آلاینده های سمی هوا در دوره نوزادی و کودکی می تواند بر رشد و توسعه سیستم تنفسی، اعصاب، غدد و سیستم ایمنی بدن اثر بگذارد و خطر بیماری های مزمن بعدی را در زندگی آنها بالا ببرد.

اختلالات تنفسی و بروز زمینه های آلرژی نیز از پیامدهای آلودگی هواست، کودکانی که در شهرهای آلوده زندگی می کنند، اغلب بعد از یک سرماخوردگی، عوارض طولانی مدتی چون سرفه های بیش از حد دارند که آلودگی هوا، یکی از علل مهم آن است. کم خونی و کمبود ویتامین D به علت آلودگی هوا و تابش کمتر اشعه آفتاب هم از دیگر عوارض زندگی در شهرهای دارای آلودگی هوا برای کودکان است.

متاسفانه قربانی بودن کودکان شهرهای آلوده پیش از تولدشان آغاز می شود. قرار گرفتن زنان باردار در گروه های حساس آلودگی هوا به واسطه آثار زیانبار آلاینده ها بر سلامت جنین است. در سه ماهه نخست بارداری، اثرات آلودگی هوا بیشتر روی سلول های مغز جنین هست و این معضل می تواند سبب زایمان زودرس، وزن کم جنین، اوتیسم، سقط و مشکلات هوشی و یادگیری شود. «آلاینده های آلی فرار» در هوا مانند بنزن و آروماتیک ها که ناشی از احتراق سوخت های فسیلی نظیر گازوییل و دیزل هستند می توانند عامل ایجاد مشکلات جدی در جنین شوند. این ترکیبات می توانند از سطوح دستگاه تنفس عبور کنند، وارد جریان خون می شوند و از این راه وارد مغز یا جفت زن باردار شده و جنین را در معرض مواد شیمیایی خطرناک قرار دهند. به همین دلیل در روزهای آلودگی هوا از زنان باردار خواسته می شود از حضور در فضاهای باز و محیط های آلوده حتما خودداری کنند.

بررسی های علمی همچنین نشان می دهد که آلودگی هوا ضریب هوشی کودکان را کم می کند. در این باره مطالعاتی انجام شده که کاهش ضریب هوشی بین پنج تا ده درصد را مطرح می کند. هرچند عدد و رقم کاهش ضریب هوشی در کودکان شهری مانند تهران محل بحث است، ولی وجود ارتباط معنادار میان کاهش ضریب هوشی کودکان و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ مشخص شده است. حال اگر علاوه بر عوارض پرمخاطره ای که سلامت جسمی و ذهنی کودکان را نشانه گرفته است به اقدامات مدیریتی تصمیم گیران و متولیان آلودگی هوا در مقابله با این معضل دیرپا نگاهی بیندازیم و هزینه ها و خسارات تحصیلی و آموزشی ناشی از تعطیلی پیاپی مدارس در ایام آلودگی که برای کاهش مواجهه کودکان با آلاینده ها صورت می گیرد را درنظر بگیریم، خواهیم دید که در انبوه متهمان تولیدکننده آلودگی هوا، کودکان به واقع محکومانی بی گناه هستند که ناگزیرند در شهرهای آلوده ای که ما برای شان ساخته ایم به دنیا بیایند، در هوای ناسالم تنفس کنند و با مصایب و مشکلات ریز و درشت حاصل از آلودگی دست و پنجه نرم کنند.

منبع: اعتماد