بی‌خبری از نفت و نمک پشت یک سد!

زیست بوم/ زهرا کشوری*: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور از وزارت نیرو خواسته تا دوباره درباره وجود نمک در مخزن سد چم‌شیر گمانه‌زنی کند. معاون انسانی پردیسان نیز از بررسی دقیق پروژه سد چم‌شیر از دیدگاه محیط‌ زیستی با همکاری دستگاه‌های مسئول، دستگاه‌های نظارتی بر اساس گزارش تهیه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی خبر می‌دهد.

مرکز پژوهش‌ها ساخت سد چم‌شیر در کهگیلویه‌ و بویراحمد را باعث شور شدن رودخانه زهره می‌داند. این شور شدن تنها به جغرافیای کهگیلویه و بویراحمد محدود نمی‌شود و همراه با رودخانه زهره وارد استان فارس می‌شود و پس از آن خوزستان را هم در می‌نوردد تا کارون تنها رودخانه‌ای نباشد که از رهگذر ساخت سد گتوند روی سازند گچساران شور شود! اما در میان گفت‌وگوهای رسانه‌ای علی سلاجقه رئیس پردیسان و معاون محیط زیست انسانی او هیچ اشاره‌ای به وجود چاه‌های نفت در مخزن سد نمی‌شود. چاه‌های نفت در مخزن این رودخانه 11 حلقه چاه اعلام می‌شود که برآوردها نشان می‌دهد 50 میلیون بشکه نفت می‌شوند. روزنامه ایران تلاش کرد  با سازمان حفاظت محیط زیست گفت‌وگو کند اما روابط عمومی سازمان این رسانه را به پرتال سازمان حفاظت ارجاع داد که در آن معاون محیط زیست انسانی از بررسی موضوع خبرمی‌دهد. سلاجقه نیز به ایرنا می‌گوید: «سد چم شیر در استان کهیگلویه و بویراحمد به مرحله بهره‌برداری رسیده یعنی کاملاً عملیات ساختمانی سد تمام شده است، اما با توجه به اینکه در این استان سازندهای زمین‌شناسی تقریباً حساسی قرار دارد مانند سازندهای میشان‌، گچساران و پابده گورپی که معمولاً هم دارای املاح فراوان مانند کربنات کلسیم و نمک هستند، از این رو آبگیری سد با اما و اگرهایی مواجه شده است.»

علی سلاجقه در حالی از لفظ «اما و اگر» استفاده می‌کند که دستگاه متبوع او و دفتر ارزیابی تحت مدیریت وی باید دقیق‌ترین اطلاعات را درباره وضعیت مخزن و خاستگاه سد چم‌شیر و همه‌ پروژه های اقتصادی و عمرانی ایران داشته باشند. مدت‌هاست که دفتر «ارزیابی محیط‌ زیستی» سازمان محیط زیست مدیر ندارد. مصاحبه سلاجقه هم نشان نمی‌دهد که او از آنچه پشت سد می‌گذرد مطلع است! البته محل خاستگاه سد مشکلی ندارد بلکه بحث روی دریاچه سد است، این دیدگاه وجود دارد که چون در آن منطقه سازندهای زمین شناسی واقع شده و امکان اینکه بعد از آبگیری سد املاحی مانند کلسیم و نمک موجود در سازندها در آب حل شود و کیفیت آن را تحت تأثیر قرار دهد، مشکل ایجاد کند. سلاجقه به بازدید خود از سد و گفت‌و‌گو با مسئولان آب منطقه ای استان اشاره می‌کند و یادآور می‌شود که مدیر آب منطقه‌ای استان به او اعلام کرده که نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد هیچ مشکلی وجود ندارد. تا این سؤال پیش بیاید که اگر هیچ مشکلی وجود ندارد پس مرکز پژوهش‌های مجلس چرا نسبت به شور شدن زهره هشدار می‌دهد؟! سلاجقه می‌گوید: «به علت دغدغه کارشناسان و سمن‌ها با وزیر نیرو نیز صحبت کردم و خواستم که یک بار دیگر گمانه‌زنی انجام شود؛ یعنی حفر چاهک در نقاط مختلف و کاملاً تصادفی صورت گیرد و نتایج املاح آن به صورت نیم رخ‌های عمقی و عرضی به سازمان محیط‌ زیست داده شود تا مشکلی پیش نیاید.» اگر قرار باشد که حرف‌های وزارت نیرو و آب منطقه ختم کلام باشد چرا دوباره آزمایش‌ها تکرار می‌شود؟

سلاجقه می‌گوید: «گفته می‌شود با توجه به تراز آبی که زمان آبگیری سد انجام می‌شود فعلاً مشکل خاصی نخواهد داشت اما چون احتمال وجود گنبدهای نمکی نهفته و حبس شدن نمک در دوره‌های مختلف زمین‌شناسی با توجه به جنس سنگ‌های مختلف در آن منطقه وجود دارد، از وزارت نیرو خواستیم که دوباره نمونه‌برداری انجام دهد، با وجود اینکه وزارت نیرو با حفر چاهک‌ها و آزمایش نمونه‌ها این احتمال را رد کرده است اما سازمان محیط زیست اصرار بر آزمایش مجدد دارد.» او در پاسخ به اینکه آیا سازمان محیط زیست فقط به جواب وزارت نیرو اکتفا می‌کند یا اینکه در تمام مراحل فرایند آزمایش حضور دارد می‌گوید: «قطعاً فقط به جواب وزارت نیرو اکتفا نمی‌کنیم بلکه کارشناسان سازمان محیط زیست به طور کامل در روند کار حضور خواهند داشت و حتی آزمایش‌ها هم در آزمایشگاه معتمد سازمان محیط زیست انجام می‌شود.»تا باز این سؤال پیش بیاید که آیا دفتر ارزیابی محیط‌ زیست که باید طبق قانون پاسخ این سؤال را بدهد هیچ پژوهشی روی پروژه نداشته است؟ چرا سازمان حفاظت محیط‌ زیست از انتشار گزارش مطالعات ارزیابی سدچم‌شیر اجتناب می‌کند و در پاسخ به «عصر ایران» می‌گوید: «این گزارش جزو اسناد رسمی است.» سؤال دیگری هم وجود دارد. چرا وزارت نفت نسبت به وجود چاه‌های نفت در سد چم‌شیر که تعداد آن 11 حلقه چاه اعلام می‌شود، هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد؟! باید منتظر ماند و دید دستگاه‌های نظارتی که بر مبنای گزارش مرکز پژوهش‌ها وارد ماجرا شده‌اند، سؤال بی‌جواب مانده را پاسخ می‌دهند یا خیر؟

منبع: ایران