سرمایه‌گذاری برای سیاره زنده

زیست بوم- منصوره محمدی؛ «سرمایه‌گذاری برای زمین» شعار امسال روز جهانی زمین است. حالا ما بیشتر از هر زمان دیگری متوجه پیامدهای منفی توسعه ناپایدار بر محیط زیست شده ایم. پیامدهایی که علم محیط زیست روزگاری با زبان علمی و آمار سعی در تبیین آن به جهان داشت اما تا زمانی که به صورت عینی و ملموس بر زندگی مردم اثر خود را به جای نگذاشت، برایمان قابل لمس نبود. کافی است به رزومه رخدادهای محیط زیستی کشور خودمان ایران در چند سال گذشته نگاه کنیم؛ سیل سال ۹۸ گلستان، مازندران، خوزستان، لرستان و شیراز، کم آبی و کم بارشی در بهار و پاییز و زمستان سال ۱۴۰۰، قطعی‌های سراسری برق در زمستان ۱۴۰۰ همه و همه از توسعه‌ای نامتوازن خبر دادند که در آن‌ها ردپایی از سرمایه‌گذاری نه برای زمین بلکه برای انسان‌ها دیده می‌شد.

یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم محیط زیستی که به آن استناد می‌شود، بحث وحدت زیست محیطی است که به زبان ساده می‌گوید غیر ممکن است تنها بتوان یک کار را انجام داد چرا که هر چیز بر همه چیز اثر دارد. نویسندگان کتاب زمین سیاره زنده در توضیح این اصل بر این باورند که «البته انقراض یک گونه حلزون در آمریکای شمالی بر خصوصیات جریان آب در روردخانه‌ای در آمازون اثرگذار نخواهد بود اما بسیاری از جنبه‌های محیط زیست با همدیگر رابطه تنگاتنگی دارند و آشفتگی و تغییر در بخشی از سیستم منجر به آثار درجه دوم یا سوم بر همان سیستم یا سیستم‌های اطراف آن می‌شود. زمین و اکوسیستم‌های تشکیل دهنده آن موجودیتی زنده هستند که هر عملی در آن‌ها می‌تواند آثار متعددی به بار آورد.»

با نگاهی به شعار امسال روز جهانی زمین، به نظر می‌رسد جهان به خوبی به آثار مخرب توسعه خود در جای جای کره زمین طی دهه‌های گذشته پی برده است، هشدارهای جهانی درباره گرمایش جهانی و افزایش یک ونیم درجه‌ای زمین که در دهه‌های اخیر تکرار شد حالا به یک واقعیت جدی تبدیل شده است. ناسا در تازه‌ترین گزارش خود به غیرقابل سکونت شدن بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران طی ۳۰ سال آینده به دلیل گرم شدن بیش از حد زمین اشاره کرده است. این شعار به جامعه جهانی می‌گوید که دیگر زمان تغییر همه چیز است. فضای کسب و کار، فضای فعالیت‌های سیاسی و نحوه فعالیت ما در مورد آب و هوا مهمترین خواسته‌هایی است که در شعار روز زمین امسال به آن اشاره می‌شود؛ «دیگر زمان عمل برای حفاظت از سلامت، خانواده و معیشت ما است. ما نیازمند آنیم که جسورانه عمل کنیم، نوآوری برای حفظ زمین را گسترده‌تر انجام دهیم و عادلانه عمل کنیم. این سرمایه‌گذاری همه مردم جهان را شامل می‌شود، همه‌ی کسب و کارها، دولت‌ها و شهروندانی که به این موضوع توجه می‌کنند.»

شعار امسال به کسب و کارها امید بسته است که این امید در کنار تمامی اقدامات فردی است که هر کسی به آن‌ها عمل کند و در یک زنجیره بزرگ سرمایه‌گذاری برای نجات زمین اثربخش باشد؛ فعالیت ها، اقدامات و تلاش‌های متعددی توسط افراد و سازمان‌ها می‌تواند شکل بگیرد تا به یک تغییر در جهت حفظ زمین کمک کند. از تلاش برای داشتن یک رژیم غذایی سازگار با محیط زیست گرفته تا جمع آوری زباله‌ها و محاسبه ردپای غذایی، ردپای زیستی، به اشتراک گذاشتن تجربیات و آگاهی بخشی به دیگران، تشویق دانشگاه محل تحصیل برای انجام اقدامات محیط زیستی، ایستادگی دربرابر تخریب جنگل‌ها و بیابان زایی، مدیریت مصرف پلاستیک، تبدیل زباله‌ها به کمپوست، پرداخت آنلاین، پرورش گیاهان، مصرف کمتر گوشت و استفاده از انرژی پاک همه و همه اقدامات کوچکی هستند که همه ما کم و بیش به صورت روزمره آن‌ها را اجرا می‌کنیم، تنها کافی است اینبار با آگاهی بیشتری به سمت آن‌ها برویم و آینده و آیندگان را فراموش نکنیم. انتخاب با شماست که آینده‌ای در رفاه و پایداری در سیاره‌ای سالم و قابل سکونت برای خود و فرزندانتان بسازید و یا به سمت تخریب و تاریکی و تنش و نابسامانی بروید. آینده‌ای نزدیک که هیچ از آن دور نیستیم!