رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی: در ایران مصداق مشخصی برای اینکه زلزله ها به استخراج مخازن نفت و گاز مرتبط باشد نداریم چرا که عمق مخازن نفتی ما در آن حدی نیست که نسبت به عمق زلزلهها اثرگذار باشد. زلزلهها در ایران بیشتر به دلیل میکروپلیت سپر عربی که تحت تنش است میباشد و لرزهخیزی با آن قابل توصیف است.
زیست بوم/ منصوره محمدی*: در ماههای اخیر شاهد وقوع زلزلههای مکرر در نوار جنوبی کشور بودیم. براساس آمار و اطلاعات لرزه نگاری ایران، از تیرماه سال گذشته تا سال جاری ۳۹۲۵ زمین لرزه در کشور ثبت شده است که ۲۴۵ مورد از آنها، معادل ۶.۲۴ درصد، بالای ۴ ریشتر بوده و ۳۸۶۰ مورد، معادل ۹۳.۷۶ درصد کمتر از ۴ ریشتر قدرت داشته اند. بیشترین زمین لرزهها به ترتیب در ۵ استان هرمزگان، کرمان، فارس، خوزستان و خراسان رضوی ثبت شده است.
تحقیقات اخیر دانشگاه تگزاس، زلزلههای متعدد در این ایالت را بیربط به استخراج نفت و گاز ندانسته و اعلام شده است که افزایش تولید نفت و گاز در حوزه دلاور، در وقوع زلزلهها اثرگذار بوده است. این حوزه که در غرب تگزاس واقع است یکی از مناطق اصلی تولید نفت و گاز است. براساس تحقیقات انجام شده بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰.۶۸ درصد از زمین لرزههای بزرگتر از ۱.۵ ریشتر، به استخراج نفت و گاز مربوط بوده است.
در ایران نیز، استخراج نفت و گاز از جمله دلایل مطرح شده درباره علت وقوع زمین لرزههای اخیر اعلام شده است.
علی بیت اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت و گو با زیست بوم در پاسخ به این پرسش که آیا زلزلههای اخیر در هرمزگان به اکتشافات نفت و گاز در خلیج فارس مرتبط است یا عوامل طبیعی گفت: در این منطقه تجمع خوشههای لرزهای طبیعی است. فرم پلکانی انتهای گسل زاگرس که به هرمزگان میآید، در سگمنتهای جدا به بالا میرود و تا شمال تنگه هرمز را در بر میگیردو باعث میشود فرم تنش به حد لرزهزایی بسیار ویرانگر نرسد و تعداد رخداد اضافه میشود. اما بزرگی زلزله بالا نخواهد بود.

وی ادامه میدهد: چرا که لبه جنوبی کشور ما در مرز تنش با سپر عربی در جنوب ایران قرار میگیرد و اولین مجرای آزاد شدن این تنش است که با رخدادهای بسیار فراوان زلزله همراه و به صورت تجمع یافته در یک محدوده مکانی آزاد میشود.
بیت اللهی در ادامه به نمونههای این رخداد در هرمزگان اشاره میکند و میگوید: نمونه آنرا سال گذشته در سین هرمزگان، گناوه و بوشهر دیدیم و امسال در بندر چارک، جزیره کیش و بندر خمیر.
بیت اللهی درباره تاثیر استخراج نفت و گاز بر زلزلههای اخیر اینگونه توضیح داد: میادین نفتی و گازی کشور قابل رویت هستند وعمدهترین مخازن نفتی به سمت غرب و شمال غربی این ناحیه در خوزستان و بوشهر میرود و در این ناحیه مخزن بزرگ و متعددی نداریم. از طرفی اگر استخراج نفت و گاز موجب زلزله شود باید بیشتر در زمستان این اتفاق رخ میداد در حالی که در سین در سال گذشته بیش از ۲۵۰ زمین لرزه رخ داده است.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید کرد که از نظر علمی این همبستگی با استخراج نفت درباره پلیتهای تکتونیکی که بتوان زلزلهها را به آنها ربط داد، وجود ندارد و بیشتر جنبه تکتونیکی محو دارد تا عوامل انسانی و استخراج نفت.
وی در پاسخ به اینکه آیا تعدد زلزلهها در دیگر مناطق با استخراج نفت ارتباط دارد یا خیر گفت: در ایران برای این مساله مصداق مشخصی نداریم چرا که عمر مخازن نفتی ما در آن حدی نیست که نسبت به عمق زلزلهها اثرگذار باشد. زلزلهها در ایران بیشتر به دلیل میکروپلیت سپر عربی که تحت تنش است میباشد و لرزهخیزی با آن قابل توصیف است.
*خبرنگار محیط زیست